|


Temel Mikrobiyoloji ve Bakteriyoloji Sorularına Yaklaşımda Temel İpuçları

Mikrobiyoloji sürekli güncellenen ve yeni sorularla karşımıza çıkan bir bilim dalıdır. Her geçen yıl öğrencilerin boyunu aşan sorularla karşımıza çıkmaktadır. Klasik olan konular nedir ve yeni soruların trendi nereye doğru? İşte, özellikle bu yazıda temel Mikrobiyoloji ve bakteriyolojinin sorularını çözmede dikkat edilmesi gereken ipuçları analiz edilmektedir. Daha sonraki yazılarda diğer konulara da yöneleceğiz.

Temel Mikrobiyoloji son yıllarda 3 soru ile karşımıza çıkmaktadır. Sorulardan birisi bakterilerin duvar yapısı (5 soru /10 yıl), bakterilerin kapsül (4 soru /10 yıl) ve ekzotoksin (10 soru /10 yıl) gibi virulans faktörlerinden gelmektedir. Oldukça klasik ve değişime en kapalı sorumuz olması bizim için bir şans. Temel Mikrobiyoloji’nin ikinci sorusu ise genellikle antibiyotik ve aşılardan gelmektedir. Antibiyotiklerin 5 ana etki mekanizmasından özellikle bakteri duvar sentezi inhibisyonu 10 yılda 5 soru; DNA ve RNA sentezi inhibisyonundan ise 4 soru; metisilin direncinden 2, GSBL direncinden 1 soru gelmesi dikkat çekicidir. Ayrıca aşılardan ise 10 yılda en az 10 soru geldi. Canlı atenue aşı ve inaktive aşıların farklarını bilen; canlı atenue aşı ve inaktive aşıları bilen bir öğrenci tüm soruları yapabilirdi. Temel Mikrobiyoloji’de daha az sıklıkla sorulan konular metabolizma ve bakteri genetiğidir (6/10 yıl).

Bakteriyolojiden her TUS sınavında 5-6 soru sorulmaktadır. Bizi en az şaşırtan soru türü olduğunu söyleyebilirim. Genelikle temel olgu soruları, bakteri identifikasyonunda kullanılan temel testler karşımıza çıkmaktadır. Sorular genellikle olgu formatında karşımıza gelmektedir. Olgularda soruyu cevaplayan asıl unsur bakterinin Mikrobiyolojik özellikleridir. Stafilokok ve Streptokoklarda katalaz, koagulaz, hemoliz, basitrasin, optokin ve tuz testlerinin bilinmesi soruyu cevaplamada yeterlidir.

Neisseria türlerinde (meningokok ve gonokok) bakterinin gram negatif diplokok morfolojisinde boyanması ve meningokokun kapsülünü, gonokok’un pili ve LOS’unu bilmek yeterlidir(5 soru /10 yıl).

Gram pozitif çomaklardan Bacillus anthracis spor ve kapsülü nedeniyle 4 kere soruldu. Ödemli yarada kapsüllü gram pozitif çomak kavramını bilenler şarbon sorularını kolaylıkla cevaplayabilmektedir.

Listeria monositogenes sadece bir cümle ile sorulmaktadır. İşte o cümle ”Yenidoğan bebekler ve immünsuprese hastalarda meningoensefalite neden olan, oda ısısında hareketli gram pozitif çomak”.

Clostridium türlerinde C.difficile hep antibiyotik ishali etkeni olması ve tanısında toksin bakılması ile sorulmaktadır (4 soru /10 yıl). Diğer Clostridium türleri hayal kırıklığı, beklenenden az soruları var.

Corynebacterium diphteriae’nin sorusu bir dünya klasiği. Ya ekzotoksininin faj kontrolünde olduğu yada EF-2 inhibisyonuna neden olması sorulmaktadır. Son yıllarda yeni moda ise Pseudomonas aeruginosa’nın ekzotoksininin de aynı mekanizma ile etkili olmasının sorulması (6 soru /10 yıl).

Gram negatif enterik çomaklar ve non-fermentatif bakteriler her iki TUS’ta bir soru ile karşımızdalar. Bu grup bakteriler ishal etkeni olmaları ve hastane infeksiyonu yapmaları ile hep gündemlerini koruyacaklar. Ancak soruları cevaplayabilmek için oksidaz testi, laktoz testi, hareket testi gibi testler çoğu zaman yeterli olmaktadır. Örneğin ishallerde oksidaz negatif denilince E.coli, Slmonella ve Shigella türleri akla gelmelidir. Devamında laktoz negatif denilince Salmonella veya Shigella; hareketsiz denilince Cevap shigella olmalıdır. Oksidaz pozitif bir ishal etkeninde bahsediliyorsa tavuktan bulaşmışsa Campylobacter, sulardan bulaşmışsa Vibrio türleri akla gelmelidir. Benzer bir şablon non-fermentatifler dede vardır. Oksidaz pozitif denilince Pseudomonas aeruginosa, oksidaz negatif denilince Acinetobacter ve Stenotrophomonas akla gelmelidir.

Solunum yolunun gram negatif çomaklarından Haemophilus sorularını cevaplayabilmek için hala Kanlı agarda üremeyip, çikolatamsı agarda üreme özellikleri yeterlidir. Diğer bir solunum yolu etkeni olan Legionella ise daha popüler bir soru. Klima ve duşlardan bulaşması, immünsupresiflerde etken olması, pnomoni ve ishal birlikteliği olan olgu soruları, kömürlü ve sisteinli agarda üretilebilmeleri ve tedavide betalaktam verilememesi hep sorulacak özellikleridir.

Zoonotik gram negatif çomaklardan Brucella türleri çok sık sorulmamaktadır. Sorulan en önemli soru bir olgu sorusunda kemik iliği kültüründe 5-7 günde üreyen gram negatif kokobasildir. Halbuki son 5 yılda 3 soru sorulan Francisella tularensis bulaşı, en sık görülen klinik şekli ve tedavisi ile yeni popülerimiz. Hayvan kaynaklı gram negatiflerden klasik soru ise kedi köpek ısırığı ile yumuşak doku infeksiyonuna neden olan Pasteurella multocida’dır.

Son 10 yılda dikkat çekici bakterilerden birisi Mycobacterium türleridir. Yaklaşık 10 soru geldi. Sorular genellikle Mycobacterium duvar yapısı, virulansı, patogenezi, çoklu ilaç direnci ve tanısına yönelikti. Bizi hep şaşırttı. Mycobacterium lepra en klasik olgusuyla 2 kere soruldu. Yetmedi. Mycobacterium türlerinin akrabası olan Nocardia’lar sürpriz yaptı 7 kere soruldu. Temel bilgi hem gram hem de EZN ile boyanan dallanan çomaklar olmaları idi.

Spiroketler ara ara karşımıza geldiler. Treponema pallidum gramla boyanmaması, kültürlerde üretilememesi ve tanıda VDRL gibi serolojik testlerin kullanılması ile soruluyor. Borrelialar artropodlarla bulaşması ile bilinse yeterlidir.

Geri kalan bakterilerden Mycoplasmalar duvarları olmadığı için, Chlamydia’lar birçok özelliği ile virüslere benzediği için, Riketsiyalar zorunlu hücre içi olmaları, artropodlarla bulaşmaları ve vaskülite neden olmaları ile TUS klasik sorularıdır.

Anaerop bakteriler ise genellikle tedavideki sorunlar nedeniyle soruluyor. Bir öğrenci gazlı gangrenin tedavisinin penisilin, aktinomikozun tedavisinin oenisilin; diğer anaerobik infeksiyonların empirik tedavisinin (Bacteroides fragilis nedeniyle) ampisilin sulbaktam ve metronidazol olduğunu biliyorsa sorular için yeterlidir.

Bir sonra ki yazıda viroloji ve immünoloji sorularının ipuçlarını incelemek dileği ile…

Dr. İdris ŞAHİN

Bu yazı 40169 defa okundu.


Yazarın diğer yazıları :

4 Yorum

  1. mustafa aydın dedi ki:

    hocam valla süper olmuş elinize sağlık , bunun biraz kapsamlısı özet kitap olarak çıkarsanız, diğer derslere bakarken hatırlama dozu olarak kullanılabilir. saygılar..

  2. Rahşan Erkan dedi ki:

    emeğiniz için teşekkür ederiz…..

  3. Cihan KARATAY dedi ki:

    Hocam hakikaten çok iyi olmuş.Farklı dershaneden biri olarak çok teşekkür ederim..Devamını sabırsızlıkla bekliyorum..selam ve dua ile..

  4. ali altunparmak dedi ki:

    hocam öncelikle bu tespitve yorumlarınız için çok teşekkürler. çok güzel bir çalışma . çok yol gösterici ve ipuçlarını yakalamada nasıl ders çalışılması gerekir gibi taktiksel anlamda güzel bir yaklaşım sunmuşsunuz. bana çok yol gösterici oldu. devamı gelirse çok sevinirim. elinize sağlık. Allah razı olsun.

Yorum yapın mustafa aydın :